कम्युनिकेशन फॉर डेव्हलपमेंट (सी4डी) ची व्याख्या वर्ल्ड कॉन्ग्रेस ऑन कम्युनिकेशन फॉर डेव्हलपमेंटद्वारे केली गेली आहे. व्यापक साधने आणि पद्धतींचा वापर करून संवाद आधारित सामाजिक प्रक्रिया, म्हणजे कम्युनिकेशन फॉर डेव्हलपमेंट. हे ऐकणे, विश्वास निर्माण करणे, ज्ञान आणि कौशल्ये सामायिक करणे, धोरणे तयार करणे, वादविवाद करणे आणि सतत, तसेच अर्थपूर्ण बदलासाठी शिकणे यासह विविध स्तरांवर बदल मिळविण्याबद्दल देखील आहे.
युनिसेफने दिलेली व्याख्या म्हणते, “पुराव्यावर-आधारित प्रक्रिया, ज्यात विकास, मानवतावादी संदर्भात सकारात्मक आणि सामाजिक आणि वर्तणुकीच्या संदर्भात सकारात्मक बदल होण्यासाठी मुले, कुटूंबे, समुदाय, नेटवर्कशी सहभाग आणि गुंतवणूकीसाठी सुसंवाद साधने, वाहिन्या आणि दृष्टिकोन यांचा उपयोग होतो.”
या परिभाषांमध्ये सी4डीचे महत्त्व, सर्वसमावेशक विकास आणि सामाजिक न्यायासाठी आपल्या देशात आणि जागतिक पातळीवर काय भूमिका घेऊ शकते हे दर्शविते. तरीही, मुख्य प्रवाहातल्या प्रसार माध्यमांमध्ये याला मोठे स्थान मिळत नाही.
सामाजिक न्याय आणि सर्वसमावेशक विकास याची खात्री करुन देशात एक सकारात्मक बदल घडवून आणण्यासाठी तरुणांचा मोठा वर्ग उत्सुक आहे. सी4डीचा वापर केल्यास, तरुणांचा हा वर्ग अशा विषयांवर लिखाण करू शकेल, स्वयंसेवी संस्थांमध्ये काम करील, स्वयंसेवी संस्था उभारू शकेल किंवा कॉर्पोरेट जगातही काम करेल ज्यामुळे सीएसआर (व्यावसायिक सामाजिक जबाबदारी) उपक्रमांचा एक भाग म्हणून योग्य मुद्दे उपस्थित होऊ शकतील; काही त्यांच्या स्वत:चे संप्रेषण चॅनेल देखील सुरू करू शकतात.
दुर्दैवाने शिक्षण व संप्रेषणाच्या संस्था अशा महत्त्वाच्या बाबीबद्दल प्रशिक्षण देत नाहीत.
ही सामाजिक आणि शैक्षणिक गरज लक्षात घेऊन आमरासने (अभय मोकाशी’स अकॅडेमी फॉर मास मीडिया रिसर्च अँड स्टडीज) सी4डी अभ्यासक्रम सुरू केला आहे.
कम्युनिकेशन फॉर डेव्हलपमेंट हा महत्वाकांक्षी पत्रकारांसाठी उपयुक्त अभ्यासक्रम आहे, ज्यांना पत्रकारितेत विशेष काम करण्याची इच्छा आहे, जे मुख्य प्रवाहातील माध्यमांद्वारे दुर्लक्षित किंवा दुर्लक्ष केले जाणारे पैलू समाविष्ट करु पाहतात. हा अभ्यासक्रम ज्यांना सामाजिक क्षेत्रात काम करण्याची इच्छा आहे त्यांना एकतर स्वयंसेवी संस्थांसोबत किंवा स्वतंत्रपणे काम करण्यास मदत करेल.
हा अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांना चांगले पत्रकार आणि चांगले संवादक होण्यास मदत करेल, तसेच त्यांना देशातील विकासासंदर्भातील विविध विषय समजण्यास, त्यावर प्रकाश टाकण्यास, समाज आणि पीडित लोकांच्या उन्नतीसाठी काम करण्यास प्रशिक्षण देईल.
हा कोर्स विद्यार्थ्यांना विशेष सामाजिक विषयांवरील पत्रकारिता करण्यास मदत करेल, विविध विकासात्मक मुद्द्यांविषयी, युनायटेड नेशन्सच्या शाश्वत विकासाची, तसेच लिंगभेद, मुले, द्वेषपूर्ण गुन्हेगारी यासारख्या विषयांबद्दल लिहिण्यास सक्षम करेल. हा अभ्यासक्रम पत्रकारिते व्यतिरिक्त स्वयंसेवी संस्था, कॉर्पोरेट कम्युनिकेशन, सीएसआर आणि सामाजिक बदल करणारे अशा विविध व्यावसायिक पर्यायांसाठी विद्यार्थ्यांना सुसज्ज करेल.
चित्रपट निर्मितीच्या मूलभूत गोष्टींच्या प्रदर्शनासह, त्यांना लघुपट बनविण्याची प्राथमिक माहिती मिळेल. हा अभ्यासक्रम पूर्ण करणार्यांना देशातील सामाजिक-आर्थिक विकासात तसेच संयुक्त राष्ट्राच्या शाश्वत विकास लक्ष्ये (एसडीजी) राबविण्याची संधी मिळू शकते.
कम्युनिकेशन फॉर डेव्हलपमेंट हा महत्वाकांक्षी पत्रकारांसाठी उपयुक्त अभ्यासक्रम आहे, ज्यांना पत्रकारितेत विशेष काम करण्याची इच्छा आहे, जे मुख्य प्रवाहातील माध्यमांद्वारे दुर्लक्षित किंवा दुर्लक्ष केले जाणारे पैलू समाविष्ट करु पाहतात. हा अभ्यासक्रम ज्यांना सामाजिक क्षेत्रात काम करण्याची इच्छा आहे त्यांना एकतर स्वयंसेवी संस्थांसोबत किंवा स्वतंत्रपणे काम करण्यास मदत करेल.
हा अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांना चांगले पत्रकार आणि चांगले संवादक होण्यास मदत करेल, तसेच त्यांना देशातील विकासासंदर्भातील विविध विषय समजण्यास, त्यावर प्रकाश टाकण्यास, समाज आणि पीडित लोकांच्या उन्नतीसाठी काम करण्यास प्रशिक्षण देईल.
अँड्रोगॉजीचे (प्रौढांना शिकवण्याची पद्धत) अनुसरण केले जाईल, ज्यात व्याख्याने, गट चर्चा, चर्चासत्रे, प्रकरण अभ्यास, शिफारस केलेले / सुचविलेले क्षेत्र भेटी आणि संशोधन यांचा समावेश असेल. सर्व सत्रे ऑनलाइन असतील. सर्व सत्र इंग्रजी भाषेतून होतील, मात्र लिखाण आणि वृत्त संपादन या विषयाची काही खास सत्र मराठीतून होतील.
विद्यार्थ्यांना कोर्स सामग्री आणि शिकण्याच्या निकालांवर आधारित गृहपाठ दिला जाईल. विद्यार्थी हा गृहपाठ मराठीतून पूर्ण कारु शकतात.
The course is also available with entirely in-person sessions on the Nirmala Niketan Extension Centre Campus.